Sprawozdanie z Konferencji Naukowej „Teoria i praktyka pedeutologiczna w XX wieku” – Kraków, 21.04.2023 r.

Konferencja naukowa pt. „Teoria i praktyka pedeutologiczna w XX wieku” odbyła się, w formie on-line, 21 kwietnia 2023 roku. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Sekcję Historii Pedagogiki Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk oraz Katedrę Podstaw Pedagogiki i Pedeutologii Akademii Ignatianum w Krakowie, z inicjatywy prof. dr hab. Władysławy Szulakiewicz i ks. dr. hab. Andrzeja Pawła Biesia, prof. AIK.

            Spotkanie naukowe organizowane wspólnie przez SHP KNP PAN oraz AIK było trzecim wydarzeniem tego typu. Pierwsze z nich, zatytułowane „Nauczyciele. Zasłużeni – niedocenieni – zapamiętani” odbyło się w dniach 19-20 września 2017 r., kolejne, pod nazwą „Twórcy polskiej historii oświaty i wychowania lat 1945-2021”, w dniach 30-31 marca 2022 roku.

W konferencji wzięli udział teoretycy i praktycy, zajmujący się zagadnieniami zawodu nauczycielskiego, z perspektywy historii wychowania, pedagogiki, filozofii i teologii, z placówek naukowych w całej Polsce: Akademii Ignatianum w Krakowie, Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni, Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Szczecińskiego, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Wrocławskiego.

Uczestników i gości powitała oraz konferencję otworzyła prof. dr hab. Władysława Szulakiewicz, przewodnicząca Sekcji Historii Pedagogiki KNP PAN i Kierownik Katedry Podstaw Pedagogiki i Pedeutologii w Instytucie Nauk o Wychowaniu AIK. Po niej głos zabrali przedstawiciele współorganizatora konferencji: o. dr hab. Tomasz Homa, prof. AIK, Rektor Akademii Ignatianum, dr hab. Anna Królikowska, prof. AIK, Dziekan Wydziału Pedagogicznego AIK oraz dr hab. Anna Błasiak, prof. AIK, Dyrektor Instytutu Nauk o Wychowaniu AIK. 

Obrady konferencyjne zostały podzielone na trzy części: sesję plenarną, dwie sekcje tematyczne oraz panel dyskusyjny.

Obradom plenarnym przewodniczyli dr hab. Anna Murawska, prof. US i o. dr. hab. Andrzej Bieś. W tej części konferencji swoje referaty zaprezentowali: dr hab. Paweł Kaźmierczak, prof. AIK (nt. Pedeutologia Ćwiczeń duchownych św. Ignacego w ujęciu Hansa Ursa von Balthasara i Adrienne von Speyr); prof. dr hab. Aleksander Nalaskowski (nt. Konstruowanie zespołu nauczycielskiego); o. dr hab. Andrzej Paweł Bieś, prof. AIK (nt. Przygotowanie jezuitów do pracy nauczycielskiej w okresie późnej autonomii galicyjskiej (1900-1914)); prof. dr hab. Władysława Szulakiewicz (nt. Mistrz i jego uczniowie. Seminarium pedagogiczne Kazimierza Sośnickiego) oraz dr hab. Anna Murawska, prof. US (nt. Tomáš Halík - kapłan „podziemnego Kościoła” nauczycielem nadziei).

Obrady pierwszej sekcji, zatytułowanej „Teoretyczne i metodologiczne problemy badań pedeutologicznych” poprowadzili dr hab. Wiesław Partyka oraz prof. Władysława Szulakiewicz. W tej części obrad referaty wygłosili: dr hab. Adam Fijałkowski, prof. UW (nt. Jan Amos Komeński jako prekursor pedeutologii w XX wieku); ks. dr hab. Marek Jeziorański - KUL (nt. Czy można się nazwać nauczycielem drugiego człowieka? O recepcji idei św. Augustyna w pedagogice XX wieku); prof. dr hab. Jerzy Kochanowicz (nt. Myśl pedeutologiczna Stanisława Dunina-Borkowskiego (1864-1934)); dr hab. Anna Królikowska, prof. AIK (nt. Cura personalis – troska nauczyciela i o nauczyciela. Wskazania Generała W. Ledóchowskiego SJ); dr hab. Edyta Wolter, prof. UKSW (nt. Ideał nauczyciela jako przedmiot badań pedeutologicznych w II Rzeczypospolitej); dr hab. Wiesław Partyka - KUL (nt. Kwalifikacje zawodowe nauczycieli na Lubelszczyźnie w II Rzeczypospolitej w świetle niepublikowanych badań Zygmunta Kukulskiego); dr hab. Tomasz Maliszewski, prof. AMW (nt. Nauczyciel internatowego uniwersytetu ludowego w latach 1945-1989. W poszukiwaniu wzorca).

Z kolei tematyka referatów przedstawianych podczas obrad drugiej sekcji oscylowała wokół zagadnień odnoszących się do tematu: „Nauczyciel w środowisku szkolnym, naukowym  i życiu społecznym”. W tej części obrad głos zabrali kolejno: ks. dr Jerzy Smoleń - AIK (nt. Joseph Alois Ratzinger (1927-2022) - Benedykt XVI jako przykład „chrześcijańskiego dżentelmena” i uczonego); prof. dr hab. Stefania Walasek (nt. Nauczyciel-wychowawca i organizator życia kulturalno-oświatowego lokalnej społeczności w II RP); prof. dr hab. Hanna Markiewicz (nt. Ludwik Rupala – kapłan z intuicją pedagogiczną, przyjaciel młodzieży - realizator koncepcji wychowawczej św. Jana Bosko); dr hab. Beata Topij-Stempińska, prof. AIK (nt. Jezuita Józef Sas - nauczyciel i naukowiec); dr hab. Iwona Czarnecka, prof. APS (nt. Pierwsi wykładowcy Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej); dr hab. Joanna Sosnowska, prof. UŁ (nt. Wykładowcy pedagogiki Wolnej Wszechnicy Polskiej (Oddział w Łodzi) w latach 1928-1939); dr hab. Barbara Kalinowska-Witek, prof. UMCS (nt. Działalność związków i stowarzyszeń nauczycielskich na rzecz poprawy warunków życia i pracy nauczycieli w II Rzeczypospolitej); dr hab. Elżbieta Magiera, prof. US (nt. Formalno-prawne uwarunkowania pracy nauczycieli szkół powszechnych w okresie międzywojennym); dr hab. Joanna Król, prof. US (nt. Współpraca nauczyciela z rodzicami i środowiskiem społecznym w latach 1945-1989: wymiar prawno-oświatowy, ideologiczny i społeczno-edukacyjny) oraz ks. dr Mirosław Wierzbicki SDB (nt. W służbie młodzieży. Idee pedeutologiczne ks. Pietro Braido).  

Ostatnim punktem konferencji był panel dyskusyjny pod nazwą: „Świat idei pedeutologicznych zawarty w dziełach, działalności osób i instytucji”. Udział w dyskusji wzięli:  prof. dr hab. Stanisław Gałkowski (nt. Technokratyzm nauczycielski); dr hab. Renata Jasnos, prof. AIK (nt. Świadomość edukacyjna/wychowawcza w starożytnych świadectwach literatury bliblijnej); dr Ewa Miśkowiec (nt. Mądrość sprawnością wychowawcy. Zbigniewa Pietrasińskiego nawoływanie do mądrości), dr Marzena Chrost (nt. Wychowawczy wymiar rekolekcji ignacjańskich. Implikacje dla pedagogów); dr hab. Barbara Winczura, prof. UWr (nt. Nauczyciel-terapeuta w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach w edukacji przedszkolnej) oraz dr Ewa Jaglarz (nt. Refleksyjność młodych pedagogów w środowisku szkolnym).

           Istotną część konferencji stanowiła informacja o wydawnictwach będących efektem konferencji naukowych SHP KNP PAN. Prezentację na ten temat przygotowała dr hab. Elżbieta Magiera, prof. US. Podsumowania obrad dokonali prof. dr hab. Władysława Szulakiewicz i o. dr. hab. Andrzej Paweł Bieś, którzy podziękowali uczestnikom konferencji, a także prelegentom za przedstawienie wyników swoich badań z zakresu pedeutologii oraz podjęcie dyskusji na ten temat.

            Podsumowując, konferencja naukowa „Teoria i praktyka pedeutologiczna w XX wieku” umożliwiła wymianę poglądów pomiędzy teoretykami i praktykami zajmującymi się pedeutologią, głównie w obszarze pedeutologii historycznej. Wpisała się tym samym w dyskurs naukowy na temat roli i zadań nauczyciela, warunków i efektów jego pracy oraz aktywności, ukierunkowanej na rozwój szeroko rozumianej edukacji. Stanowiła także cenną refleksję nad umiejętnościami i kompetencjami nauczyciela w środowisku szkolnym i pozaszkolnym, poprzez ukazanie działalności zasłużonych postaci życia oświatowego.

dr Andrzej Grudziński